कोतपर्वमा को-को मारिए

विक्रम सम्बत १९०३ भदौ ३१ गते(14 September 1946) राती करीब दश बजेतिर जनरल गगनसिंह भण्डरीको आफ्नै घरमा पूजा गर्न लागिरहेको अवस्थामा छानामा रहेको आँखीझ्यालबाट गोली हानी उनको ह्त्या गरियो। प्रेमी गगनसिंहको हत्याभएको थाहापाएपछि महारानी राज्यलक्ष्मी अति क्रोधित भएर गगनसिंहको हत्याको बदलालिने शपत लिइन्।उनले गनसिंहको हत्यारा पत्ता लगाउने कामको जिम्मा जङ्गबहादुरलाई दिइन्।तर स्वयं जंगबहादुर,प्रधानमन्त्री चौतारिया फत्यजंग शाह र अभिमानसिंहले नै गगनसिंहको हत्या गर्नुपर्ने ठहरगरि सोको जिम्मा जङ्गबहादुरलाई दिएका थिए।चलाख जङ्गबहादुरले गगनसिंहको हत्या आँफैले नगरी अरू कसैबाट गराएका थिए।उक्त हत्या कसले गर्यो भनेर आजसम्म पनि पत्ता लाग्न सकेको छैन। हनुमानढोका राजदरबारको कोतभित्र सम्पूर्ण भाइ-भारदार उपस्थित भएका थिए।  जंगबहादुर र प्रधानमन्त्री चौतारिया फत्यजंग शाह महारानी राज्यलक्ष्मीलाई भेट्न शीशमहल गएकाबेला कोतमा अचानक नरसंहार मच्चियो। चौतारिया, थापा, बस्नेत, पांडे खलक र जङ्गबहादुरका समर्थकवीच काटामार भयो।  अन्त्यमा जंगबहादुर पक्षको जीत भयो। यहि कोतपर्वबाट शक्तिशाली जङ्गबहादुरको उदय भयो।यस कोतपर्वमा मारिएका ३१ जना, भागेका २९ जना,मुडिएका ३ जना, परिवारसहित निष्कासित भएका ५ र एक्लै निष्कासित २१ जना रहेका थिए।

कोतपर्वमा मारिनेहरूको  नाम
१) प्रधानमन्त्री चौतारिया फत्यजंग शाह
२) नीजका छोरा चौतारिया खड्गबिक्रम शाह
३) चौतारिया नरहरि बिक्रम शाह                                        
४) कप्तान चौतारिया वीरबहादुर शाह
५) जनरल अभिमानसिंह रानामगर
६) काजी दलभञ्जन पांडे
७) काजी रणगम्भीर पांडे
८) काजी रणजोर थापा
९) काजी नरसिंह थापा
१०) काजी चौतारिया गोप्रसाद शाह
११) काजी चौतारिया दलबहादुर शाह
१२) काजी बखतवीर भण्डारी
१३) कपरदार वीरकेशर पांडे
१४) कपरदार कीर्तिध्वज पांडे
१५) सर्दार भवानीसिंह खत्री
१६) सर्दार समरबहादुर शाह
१७) सर्दार गुणप्रकाश शाह
१८) सर्दार रससिंह
१९) सर्दार शत्रुभञ्जन शाही
२०) सर्दार युद्धरञ्जन शाही
२१) काजी अर्जुन थापा
२२) कप्तान मोहनवीर शाही
२३) नीजका छोरा कप्तान वीरबहादुर शाही
२४) बद्रीवान शाहीका छोरा
२५) कुम्मेदान गैडा मल्ल
२६) ददा दण्डकेशर
२७) द्वारे जोगराज
२८) जम्दार कत्रु
२९) जम्दार बिष्णुभक्त
३०) हवलदार कालु खवास
३१) अर्दली इन्द्रवीर राउत


श्रोत- "श्री ३ हरूको तथ्य बृतान्त" लेखक पुरुषोत्तमशमशेर ज.ब.रा.